O trafolardan daha kaç tane var?

Türkiye, özellikle son iki yıldır yaz aylarını ‘yüreği ağzında’ geçirir hale geldi. Geçen hafta 728 hektarlık alanın zarar gördüğü Datça’da yangının bir trafoda başlamış olabileceği bizzat Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi tarafından açıklandı. Uzmanlar, “Benzeri kaç trafo var? Nakil hatlarının geçtiği ormanlık alanlarda yapılması gereken temizlik neden yapılmıyor?” diye soruyor.

Türkiye son iki yıldır orman yangınlarıyla boğuşuyor. Muhalefet, iktidarı yeterli önlemleri almamakla eleştirirken Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Muğla’nın Datça ilçesindeki yangının, ilk tespitlere göre elektrik trafosundan çıktığını bildirdi.

Geçen yıl da 100’ün üzerinde yangının aynı kaynaklardan çıktığı belirtilirken, bu durum akıllara, “Benzeri kaç trafo var? Nakil hatlarının geçtiği ormanlık alanlarda yapılması gereken temizlik neden yapılmıyor? Gerekli önlem ve bakım yapılmıyor mu?” sorusunu getiriyor.

SÖZCÜ’ye konuşan uzmanlar, hem özelleştirilen elektrik dağıtım şirketlerinin hem de bunları denetlemesi gereken devlet kurumlarının hatalı olduğunu belirtiyor.

“MALİYET KALEMİ OLARAK GÖRÜLÜYOR”

Konunun iki boyutu olduğunu söyleyen Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Başkanı Mahir Ulutaş, “Bir tanesi; hem orman içinden geçen enerji hatlarının hem de trafoların yılda bir defa düzenli bakımının yapılması lazım. Bu bakım kalemleri, özel dağıtım şirketleri tarafından birer maliyet kalemi olarak görüldüğü için hakkınca yapılmıyor. Sadece orman içindeki hatlardan değil, şehir şebekelerinde yaşanan problemlerden de bu bakımların hakkınca ve zamanında yapılmadığını biliyoruz. Birer maliyet kalemi olarak görülen bu bakımların ormandaki tesisat için düzgün yapıldığını söylemek aşırı iyimserlik olur” açıklamasında bulundu.

“GÖRDÜĞÜMÜZ KADARIYLA BU TEMİZLİKLER YAPILMIYOR”

Ulutaş, konunun diğer boyutunu ise şöyle aktardı:

“İşin ikinci boyutu da şu: Orman Bakanlığı’nın da bu enerji nakil hatlarının geçtiği ya da trafoların olduğu bölgelerde yılda bir defa temizlik yapması lazım. Bu aslında çok iyi bilinen ve kamu yönetimi esnasında yapılan şeylerdi bunlar. Eskiden yangın sezonu gelmeden önce, bahar aylarında, bu hatların geçtiği güzergah boyunca temizlik yapılırdı.

Olası bir yangının ormana geçişini engelleyecek temizlik yapılması lazım. Bu bir prosedürdür aslında. Dolayısıyla Orman Bakanlığı’nın il birimlerinin bu temizlikleri yapıp yapmadıkları da sorgulanmalı. Bizim gördüğümüz kadarıyla bu temizlikler yapılmıyor…”

“BÜYÜK SORUMLULUKLARI VAR”

“Yaşanan her büyük kazada, arızada, yangında hemen elektriksel ekipmanlara yöneliyorlar” ifadelerini kullanan Ulutaş, “Kimi zaman da gerekli araştırma yapılmadan elektriksel ekipmanlara bir hata bulunuyor. Elektriksel ekipmanların bakımını, devreye almasını, kontrolünü yapan şirketlerin ya da kamu kurumlarının da aslında büyük sorumlulukları var. Trafodan kaynaklı bir arızanın olması bile bu işin devreye alınmasında, bakımında, kontrolünde görevli birimlerin sorumluluğunu azaltmıyor” dedi.

“BU DURUM RİSKİ BERABERİNDE GETİRDİ”

Tarım Orman-İş Sendikası Başkanı Şükrü Durmuş da orman alanlarının “yol geçen hanı” haline geldiğini belirterek, “Yangınların giderek çoğalmasının temel nedeni, ormanlarda riskin artması. Küresel iklim değişikliği işin bir boyutu ama insan hareketliliği oldukça fazla. Nasıl fazla? Maden şirketlerine izinler verildi, HES’lere izin verildi, yerleşim yerlerine turizm alanı dendi, eğitim tesisi dendi… Bu durum riski beraberinde getirdi” şeklinde konuştu.

“KURUM BUNU ÖRTBAS ETTİ”

Enerji şirketleri kadar devlet kurumlarının da ihmalinin olduğuna dikkat çeken Durmuş, şöyle konuştu:

“Enerji nakil hatlarına izin verilirken kurum sözleşme yapar, bu sözleşmede de kurallar koyar. Sözleşme hükümlerine bakıldığında sıkıntı yok; sıkıntı uygulamada. Sözleşme hükümlerinde, ‘Siz enerji nakil hatlarının yıllık ve mevsimsel bakımlarını yapacaksınız’ deniyor. İkincisi; hatların geçtiği tüm alanların altındaki ağaçların temizlenmesi gerekiyor.

Şirketler, maliyetli diye bu işleri yapmıyor. Burada sorun aslında kurumda. Kurum yıllık denetimleri de yapmıyor. Daha da vahimi, yıllarca büyük yangınların çıkış nedeni enerji nakil hatları olmasına rağmen kurum bunu tamamen örtbas etti, birçok olay faili meçhul olarak kayıtlara geçti.”